22 августа 2024
АТОМ САЛАСЫНЫҢ МАМАНДАРЫН ДАЯРЛАУ ТУРАЛЫ САРАПШЫ ПІКІРІ
Баймолданова Ләзат Сарқытбекқызы, физика және технология кафедрасының меңгерушісі м.а., PhD
Қазақстанда атом саласы үшін мамандар даярлау – бұл техникалық құзыреттілік мәселесі ғана емес, сонымен қатар ұлттық қауіпсіздік пен орнықты даму үшін стратегиялық басымдық саналады. Энергияға деген қажеттіліктің артуы жағдайында және экология мен қауіпсіздік саласындағы жаһандық сын-қатерлер аясында атом саласы үшін кадрлар даярлайтын жоғары оқу орындарының оқу бағдарламалары бірнеше негізгі тақырыптарды ескеруі керек.
Мамандарды даярлаудың маңызды тетіктерінің бірі атом электр станцияларын (АЭС) салу және пайдалану қауіпсіздігі мәселелерін зерделеуде жатыр. Атом энергетикасын дамыту жөніндегі өршіл жоспарлары бар ел ретінде Қазақстан үшін болашақ мамандарда тәуекелдер мен оларды барынша азайту жөніндегі шараларды түсінуін қалыптастыру өте маңызды.
Бұған халықаралық қауіпсіздік стандарттарын терең зерттеу, тарихи оқиғалар мен апаттарды талдау, сондай-ақ АЭС-тің қоршаған ортаға және халықтың денсаулығына әсерін бағалау кіреді. Бұл тақырыптарды оқыту заманауи деректер мен технологияларға негізделуі керек. Соның арқасында мамандарды даярлаудың жоғары деңгейін қамтамасыз етіледі. Сондай-ақ, қоғамның атом энергетикасына деген сенімін арттырады.
Энергетикалық қауіпсіздік – бұл білім беру бағдарламаларына біріктірілуі тиіс тағы бір маңызды бөлік. Өнеркәсіптің және Қазақстанда электр энергиясына деген сұраныстың артуы жағдайында атом энергетикасы тұрақты және тәуелсіз энергиямен жабдықтауды қамтамасыз ету үшін басым бағытқа айналуда. Студенттердің Атом станциялары елдің энергетикалық балансын әртараптандыруға және қазба энергия көздеріне тәуелділікті төмендетуге қалай ықпал ететінін түсінуі маңызды, әсіресе төмен көміртекті энергияға жаһандық көшу жағдайында.
Сонымен қатар, мамандарды даярлау Қазақстандағы ғылым мен технологияларды дамытудағы Атом технологияларының рөлін терең түсінуді қамтуы тиіс. Атом өнеркәсібі ядролық медицина, материалтану, болашақ энергетикасы және т.б. байланысты салалардағы инновациялардың драйвері бола алады.
Қазақстанда ядролық физика мамандарын даярлауды бірнеше жетекші жоғары оқу орындары жүзеге асырады. Олардың қатарында біздің «Ядролық физика және атом энергетикасы» білім беру бағдарламасын жүзеге асыратын Сәрсен Аманжолов атындағы ШҚУ бар. Мамандық шеңберінде оқу жоспарларына атом технологияларына, АЭС құрылысына, тұтыну мен қажетті энергетикалық қуатқа, сондай-ақ әлемдегі және Қазақстандағы атом саласына қатысты басқа да жаһандық проблемаларға арналған пәндер кіреді. Біздің мақсатымыз – қолданыстағы технологияларды қолдануға ғана емес, сонымен қатар ғылыми зерттеулер жүргізуге, жаңа шешімдер әзірлеуге және ғылыми жобаларға қатысуға қабілетті мамандарды даярлау. Бұл біздің түлектерімізді еңбек нарығында сұранысқа ие маман болуға және елдің қауіпсіздігін, энергетикалық тәуелсіздігі мен технологиялық дамуын қамтамасыз ету міндеттерін тиімді шешуге дайын етеді.
Бұл міндетті орындау үшін сапалы білім беруге барлық қажетті жағдай жасалған. Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі жыл сайын Ядролық физика және атом энергетикасы саласындағы мамандарды оқыту үшін гранттар бөледі. Біздің басқарма төрағасы-ректор Төлеген Мұхтар Әділбекұлы білім алушыларға белсенді қолдау көрсетіп, оларға еліміздің жетекші ядролық орталықтарында тағылымдамадан өтуге жағдай жасайды. Сондай-ақ халықаралық білім беру және ғылыми мекемелермен алмасу бағдарламалары мен сенімді ынтымақтастықты ұйымдастырады. Бұл біздің студенттерімізге атом энергетикасы мен ядролық физика саласында практикалық тәжірибе жинақтау және ой-өрісін кеңейту үшін бірегей мүмкіндіктерге жол ашады.