ГЕРМАНИЯДАҒЫ «БОЛАШАҚ» БАҒДАРЛАМАСЫ БОЙЫНША ТАҒЫЛЫМДАМА ЖӘНЕ НЕМІС АДАМ КАПИТАЛЫН БАСҚАРУ МОДЕЛІН ЗЕРТТЕУ

2025 жылы мемлекеттік «Болашақ» бағдарламасы аясында Сәрсен Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан университетінің экономика, менеджмент және қаржы кафедрасының сениор-лекторы, жас ғалым Ержан Домалатов Германияның Берлин қаласындағы Гумбольдт университетінде ғылыми тағылымдамадан өтуде.

Тағылымдаманың негізгі тақырыбы – «Мемлекеттік реттеу және мемлекеттік-жекеменшік әріптестік – тұрақты экономикалық өсім мен жасыл технологияларды дамытудың қозғаушы күштері». Сонымен қатар Ержан Домалатов ИРН AP23490443 «Адам капиталын басқару, цифрлық экономиканың дамуы жағдайында еңбек ресурстарының сапасын арттыру» атты ғылыми жобаның зерттеу тобының мүшесі ретінде Германияның еңбек нарығын дамыту және адам капиталын жетілдіру тәжірибесін талдауда.

Тағылымдама барысында зерттеуші «неміс экономикалық кереметі» феноменін – соңғы жиырма жылдан астам уақыт бойы тұрақты даму мен жоғары әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштерге қол жеткізген еңбек нарығының бірегей моделін зерттеуде. Ерекше назар төмендегі адам капиталын басқарудың тиімді тетіктеріне аударылған:

— жұмыспен қамтуды қолдау және азаматтарды қайта даярлау ісінде мемлекеттің белсенді рөлі;

— өндірістік сектордың қуатты әлеуеті және теория мен практиканы ұштастыратын дуальды білім беру жүйесі;

— еңбек дауларының төмен деңгейі және жұмыс берушілер мен кәсіподақтар арасындағы жоғары сенім;

— әлеуметтік қамтамасыз ету мен қызметкерлердің кәсіби дамуына бағытталған қомақты инвестициялар.

Зерттеудің маңызды бағыттарының бірі – Feldheim жеріне (Германия) жасалған сапар болды. Бұл жер – бүгінде елдегі алғашқы және жалғыз энергетикалық тұрғыдан автономды қоныс. Feldheim-нің жаңартылатын энергия саясаты аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуына және адам капиталының сапасына кешенді әсер етті. Энергетикалық тәуелсіздікке көшу нәтижесінде цифрлық мониторинг, энергия желілерін басқару және инфрақұрылымдық қызмет көрсету салаларында жаңа жұмыс орындары ашылып, еңбек ресурстарының біліктілігі артты.

Smart Grid, IoT-бақылау және деректерді талдау технологияларын енгізу инженерлік-техникалық және IT құзыреттері бар жаңа буын мамандарын даярлауды талап етті. Тұрақты даму мен коммуналдық шығындардың азаюының арқасында демографиялық жағдай жақсарды: Feldheim жас отбасылар мен кәсіпкерлер үшін тартымды аймаққа айналды. Энергетикалық модель тұрғындардың жоғары әлеуметтік белсенділігін қамтамасыз етіп, олардың ынтымақтастық, экологиялық ойлау және цифрлық сауаттылық дағдыларын дамытуға ықпал етті.

Бағдарлама аясында сондай-ақ Германияның жетекші өнеркәсіп алыптары — BMW және Siemens компанияларына сапар ұйымдастырылып, жеке бизнестің адам капиталының сапасын арттырудағы және жасыл технологиялар мен тұрақты экономикалық өсімді қамтамасыз етудегі рөлі зерттеледі.

Тағылымдама қорытындысы бойынша Германия моделінің жекелеген элементтерін Қазақстан жағдайына бейімдеу жөнінде аналитикалық ұсынымдар әзірлеу жоспарлануда. Бұл ұсыныстар елдегі еңбек нарығын жаңғырту мен цифрлық экономиканы дамыту ерекшеліктерін ескере отырып дайындалады.

Ержан Домалатовтың ғылыми тағылымдамасы – ИРН AP23490443 жобасы аясындағы практикалық жұмыстың маңызды бөлігі болып табылады. Зерттеу нәтижелері мемлекеттік органдар мен білім беру ұйымдары үшін әдістемелік ұсынымдар әзірлеуде, сондай-ақ цифрлық экономика жағдайындағы еңбек қатынастарының трансформациясына арналған ғылыми жарияланымдарда қолданылады.

Германиядағы тағылымдама қазақстандық ғылымның халықаралық байланыстарын нығайтып, мемлекеттік-жекеменшік әріптестік, адам капиталы, еңбек нарығы және тұрақты экономикалық даму салаларындағы ынтымақтастықты кеңейтуге мүмкіндік беруде.