Экология және география кафедрасы

Кафедра студенттері ғылыми конкурстарға, конференцияларға, республикалық, облыстық, ЖОО ішілік деңгейдегі іс-шараларға белсенді қатысады.

Жетекші шетелдік және қазақстандық білім беру ұйымдарының ұқсас Білім беру бағдарламаларымен білім беру бағдарламаларының мазмұнын үйлестіру бойынша белсенді жұмыс жүргізілуде, "Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті" Коммерциялық емес акционерлік қоғамы мен "Алтай мемлекеттік университеті" федералды мемлекеттік бюджеттік жоғары білім беру мекемесі арасында №69 онлайн-курстарды пайдалана отырып, білім беру бағдарламаларын іске асырудың желілік нысаны туралы шарт жасалды 11 сәуір 2022.  Осы Шарт шеңберінде 20.09.2022 жылы «Тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау» ББ магистрлері үшін "деректерді өлшеудің автоматты құралдары және талдау әдістері" онлайн-курсы өткізілді, "ГАЖ-технологияларды пайдалана отырып, қоршаған ортаны мониторингілеу" университеттік курсы қайта есептелді. Кейіннен шетелдік және қазақстандық білім беру ұйымдарын неғұрлым кең қамту жоспарлануда.

2021 жылғы 31 тамыздағы "Алтай мемлекеттік университетіне" ФГБОУ-мен 20.04.01 "Техносфералық қауіпсіздік" білім беру бағдарламасын бірлесіп әзірлеу және іске асыру туралы №58 келісім, сондай-ақ 2022 жылғы 31 тамыздағы №72 онлайн-курстарды пайдалана отырып, білім беру бағдарламаларын іске асырудың желілік нысаны туралы шарт бар.

2022-2023 оқу жылында «Тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау», «География», «Экология» білім беру бағдарламаларының студенттері Құрманбек Меруерт, Сәбит Шынғыс, Дүйсебай Шынғысхан, Қамбаров Олжас, Ғафиятқызы Айкүміс "ЖОО-да экобокстарды орналастыруқажеттігі" тақырыбы бойынша Start-Up жобасын жеңіп алды. Ғылыми жетекшісі: PhD докторы, асс. профессор Женсикбаева Назгуль Жаныбекқызы.

2023 жылы ҚР жоғары оқу орындарының студенттері арасында география мұғалімдерін даярлау білім беру бағдарламалары тобы бойынша XV республикалық пәндік олимпиадада – А.Марғұлан  атындағы педагогикалық университетте (Павлодар қаласы) жеке есепте С. Аманжолов атындағы  ШҚУ студенттері - 1 орын алды. 6В01506-География мамандығының 3 курс студенттері: Рахимберды Думан, Құрманбек Меруерт. Ғылыми жетекшісі: сениор-лектор, докторант Айтқожина Салтанат Қайратқызы.

2010-2011 ж.ж. кафедра оқытушылары ғылыми тағылымдама өтуге «Экология мамандығы бойынша Қазақстан Республикасы Президентінің «Болашақ» халықаралық стипендиясының иегерлері қатарына қосылды: Сейтқан А.С. Кембридж университетінде ғылыми тағылымдамадан өтіп, 2011-2014 ж.ж. докторантура PhD оқуын жалғастырады, аға оқытушылар Қамбарова Ж. Д және Болуспаева Л.С.- Познань қаласындағы Адам Мицкевич атындағы университетінде тағылымдамадан өтті.

2021-2022 оқу жылында кафедра докторанты, сениор-лектор Құмарбекұлы Санат «Болашақ» халықаралық стипендиясының иегері атанып, Лондон қаласында тағылымдамадан өтті.

2020 жылы PhD докторы, қауымдастырылған профессор Женсикбаева Назгүл Жаныбекқызы ҚР БҒМ «ЖОО үздік оқытушысы – 2020ж»  конкурсында жеңіске жетті.

Қазіргі уақытта докторантурада кафедра оқытушылары Калелова Г.Ж., Айткожина С.К., Сабырбаева Б.Т. білім алуда.

Тәрбие жұмысы экология және география кафедрасының білім беру қызметінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Ол тек оқу жұмысы барысында ғана емес, сонымен қатар сабақтан тыс уақытта да жүзеге асырылады.

Кафедрадағы тәрбие жұмысының негізгі мақсаты білім алушылардың бойында адамгершілік, рухани, мәдени құндылықтарды, этикалық нормаларды және қоғамдағы жалпы қабылданған мінез-құлық ережелерін қалыптастыру болып табылады

Біздің кафедрада тәрбие жұмысын академиялық топтардағы кураторлар жүргізеді. Қазақстан Республикасында жас ұрпаққа білім беру тұжырымдамасын, тәрбие іс-шараларының жоспарын, "Сәрсен Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан университеті"КЕАҚ даму жоспарын іске асыруға негізделген.

Біздің студенттер кафедраның, жоғары мектептің, университеттің барлық іс-шараларына белсенді қатысады. Оқытудың барлық кезеңінде кураторлар білім алушылардың ата-аналарымен байланысты қолдайды.

Экология және география кафедрасында ғылыми-зерттеу жұмыстары география, экология және қоршаған ортаны қорғау мәселелерін шешуге бағытталған ғылыми-зерттеу жұмыстарының ерекшелігін көрсететін үш бастамалы тақырып бойынша жүргізіледі. Барлық тақырыптарға магистранттар қатысады, ғылыми зерттеулердің нәтижелері магистрлік диссертациялар, дипломдық жұмыстар, жарияланымдар болып табылады.

1) «Кеңістіктік-аумақтық өзгерістер контексінде Шығыс Қазақстанның ОЖ және табиғатты пайдалану жағдайын жүйелі бағалау» (қаржыландырусыз). Тақырып жетекшісі Г. Ғ. к., доц. Бейсембаева Р. С.

Кафедра жоспарына сәйкес келесі міндеттер қойылды:

1.1 ШҚО функционалдық аймақтарының қоршаған орта компоненттеріндегі ауыр металдардың құрамын талдау және кейіннен экологиялық-геохимиялық бағалау үшін функционалдық аймақтар аумағының геохимиялық заңдылықтарын анықтау;

1.2 зерттеу аумағындағы табиғи ресурстар мен жағдайлардың өңірлік үйлесімін зерделеу;

1.3 функционалдық аймақтардың қоршаған орта факторларының демографиялық көрсеткіштерге және халық денсаулығына әсерін зерттеу;

1.4 зерттеу түрлері бойынша әдістемелерді игеру;

1.5 кеңістіктік-аумақтық өзгерістер мәнмәтінінде Шығыс Қазақстанның функционалдық аймақтарының экологиялық, демографиялық және әлеуметтік-экономикалық проблемаларына жүйелі бағалау жасау.

Тақырыптың ғылыми жаңалығы: Шығыс Қазақстанның экологиялық-геохимиялық, демографиялық - медициналық және әлеуметтік-экономикалық ерекшеліктерін анықтауда, кеңістіктік - аумақтық өзгерістер контексінде оларды пайдалану тиімділігін күшейту бойынша ұсыныстарды әзірлеуде Шығыс Қазақстанның ОС жай-күйін және табиғатты пайдалануды жүйелі бағалау бойынша жиналған материалды жүйелеуден тұрады.

Күтілетін нәтижелер және практикалық маңыздылығы:

1.1 «Титан-магний комбинаты мысалында қоршаған ортаның қолайсыз факторларының әсері кезіндегі ағзаның метаболикалық аспектілері», орындаушы б.ғ.д., профессор Дакиева К.Ж. Өндірістік факторлардың әсерінен олардың метаболизмдерінің өзгеруін көрсететін минералдар спектріндегі практикалық өзгерістер, титан-магний комбинатында жұмыс бөлмелерінің ауасының қолайсыз микроклиматтық жағдайлары және химиялық заттармен ластануы анықталды.

Бірлесіп жазған екі монографиясы жарық көрді: «Оценка состояния системы гемокоагуляции при раздельном и комбинированном действии токсических веществ», «Қазіргі кездеге экологиялық аудитті ұйымдастыру және жүргізу ерекшеліктері», г. Усть-Каменогорск, издательство «Берел», Восточно-Казахстанский университет им С Аманжолова (қосымша 6)

Тақырыбы «Демографические процессы в системе пространственной организации территории Республики Казахстан» Жетекшісі г.ғ.к., профессор. Бейсембаева Р. С.

ШҚО көлік-логистикалық жүйесінің Шығыс аймағын ескере отырып, Кенді Алтай ТӨК және Өскемен өнеркәсіптік торабы аумағының бір бөлігіне экономикалық-географиялық талдау жұмыстары жалғасуда. 2022 жылы магистранттармен жарияланған бірлескен мақалаларды зерттеу тақырыбының әлеуметтік бөлігін әзірлеу жалғасуда.

Бірлесіп екі монография жариялады «Объекты сакральной географии Восточно-Казахстанской области», «Экологиялық туризмді ұйымдастыру және дамыту ерекшеліктері» (қосымша 6).

Женсикбаева Назгуль «Исследование сакрального пространства Восточного-Казахстана с помощью ГИС-технологий» тақырыбы бойынша Оңтүстік-батыс Алтайдың киелі кеңістігін геоақпараттық картографиялау жүргізді, Келесідей карталар дайындалды: Алтайдың ООПТ, киелі орындар (15 карта).

Катонқарағай мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің мысалында ШҚО рекреациялық ресурстарын экологиялық-геохимиялық бағалау бөлімі бойынша орындаушы магистр Бакин С. А. Катонқарағай мемлекеттік ұлттық табиғи паркі аумағының топырақ және өсімдік әртүрлілігін зерттеудің нақты материалын өңдеу жалғасуда. Катонқарағай ұлттық табиғи паркі аумағының картографиялық материалдарын жасау үшін материалдар дайындау, экологиялық-географиялық сипаттағы картосхемалардың электрондық нұсқаларын дайындау жалғастырылды; Катонқарағай аумағы бойынша болашақ картосхема жобаларын жасау үшін зерттеу тақырыбы бойынша материалдар мен талдауларды компьютерлік өңдеу жүргізілуде.

Есепті жылы бірлесіп жазған үш монография жарыққа шықты: «Особенности организации и развития экологического туризма», Эколого-геохимическая оценка ландшафтов Катон-Карагайского государственного природного парка», «Особенности организации и проведения экологического аудита в настоящее время» (6-қосымша)

1. «Экологиялық туризм мен экологиялық бизнесті дамыту үшін Шығыс қазақстан облысы аумағының табиғи-ресурстық және әлеуметтік-экономикалық әлеуетін экологиялық-экономикалық бағалау» (қаржыландырусыз). Тақырып жетекшісі г.ғ.д., профессор Егорина А.В.

Мақсаты: экологиялық туризмді дамыту үшін табиғи-ресурстық әлеуетті және қолданыстағы әлеуметтік-өндірістік инфрақұрылымды бағалау және Шығыс Қазақстан облысының рекреациялық әлеуеті негізінде экологиялық туризм мен эко-бизнес инфрақұрылымын дамыту бағдарламасын әзірлеу

Міндеттері:

2.1 экологиялық туризмді дамыту мақсатында Шығыс Қазақстанның табиғи-рекреациялық әлеуетін экологиялық-экономикалық бағалауды айқындау;

2.2 Шығыс Қазақстан облысы аумағында экологиялық туризмді дамыту мүмкіндіктері үшін әлеуметтік-өндірістік инфрақұрылымның, Кадрлық мазмұнның және экономикалық әлеуеттің даму дәрежесін анықтау;

2.3 табиғи-эстетикалық жағынан бірегей аумақтардың халыққа рекреациялық-туристік қызмет көрсету жүйесіне кіруіне ерекше қорғалатын аумақтардың әлеуетті қабілетін айқындау;

2.4 рекреациялық аймақтар мен ландшафттарға эко-туристердің антропогендік жүктемесін экологиялық және экономикалық есептеу әдістемесін әзірлеу;

2.5 туристік қызметтердің Әлемдік және өңірлік нарықтарындағы Шығыс Қазақстанның бірегей және бәсекеге қабілетті факторларын ескере отырып, экологиялық туризмнің инфрақұрылымдық толықтырылуының экономикалық негіздемесін дайындау;

2.6 табиғи-экологиялық, әлеуметтік-экономикалық, құқықтық факторларды ескере отырып, экологиялық туризмді дамыту бағдарламасын әзірлеу.

Бағыт тақырыбының ғылыми жаңалығы:  Экологиялық туризм мен экологиялық бизнесті дамыту үшін Шығыс қазақстан облысы аумағының табиғи-ресурстық және әлеуметтік-экономикалық әлеуетін бағалау бойынша жиналған материалдарды жүйелеу.

Күтілетін нәтижелер және практикалық маңыздылығы:

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар аумағында, атап айтқанда Катонқарағай мемлекеттік ұлттық табиғи паркі аумағында экологиялық туризм мен эко-бизнесті дамыту. г.ғ.д. Егорина А.В. Батыс Алтай мемлекеттік табиғи қорығының рекреациялық нысандары мысалында туристік маршруттар әзірленуде.

2022 жылы ол Рекреационные возможности Казахстанского Алтая», «Атлас Малая Родина Восточный Казахстан (Для учащихся средней школы)», «Объекты сакральной географии Восточно-Казахстанской области»  атты үш монография шығарды, Өскемен: Берел, с.Аманжолов атындағы ШҚУ:2022 (6-қосымша).

А. С. Чурсин «Создание модуля геоинформационной системы для прогноза качества атмосферного воздуха в промышленных городах на базе трехмерной математической модели»  мәселесі бойынша 2022 жылға арналған ШҚО өнеркәсіптік қалалары бойынша экологиялық мониторинг деректерінің үлкен көлемін жинауды жалғастыруда.

Г. М. Салыкбаева ШҚО ірі қалалары - Өскемен және Семей қалаларының экономикалық әлеуетіне одан әрі талдау жүргізуде, бұл қалалардың өңір экономикасына әсері айқындалды. Ауыл шаруашылығын дамыту перспективалары және аграрлық аудандардың экономикалық платформасын нығайту тұрғысынан ШҚО-ның мүмкіндіктеріне талдау жүргізілуде.

Депрессивті аудандарды анықтау, реттеу және экономикалық даму жолдарын іздеу үшін ШҚО-ның өңірлік әлеуметтік-экономикалық дамуын талдау жұмыстары жалғасуда.Зерттеу тақырыбына сәйкес 2 мақала жарияланды.

Н.Ж.Женсикбаева ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың құрылымына талдау сонымен қатар, Қазақстандық Алтайдың аумақтық рекреациялық жүйелерін аймақтарға бөлу жұмысын жүргізуде. Әрбір табиғи-рекреациялық ауданның туристік мамандануын анықтау және Қазақстандық Алтай аудандарының рекреациялық табиғатты пайдалануды оңтайландыру жолдарын әзірлеу бойынша зерттеу жүргізілді. Зерттеу нәтижесінде карталар құрылды: Алтайдың ЕҚТА (5 карта).

3) «Кредиттік оқыту технологиясы кезінде педагогикалық қызметтің кәсібилігін қалыптастыру». Жетекшісі: п.ғ.д., профессор Завалко Н. А., Егорина А. В.

Мақсаты: кафедра мүшелерінің оқу пәндерін оқытуды жақсарту үшін оқу-әдістемелік басылымдарды әзірлеуі.

Міндеттері:

3.1 Шығыс Қазақстан облысының мектептеріндегі оқу-әдістемелік материалдардың қажеттілігін зерделеу және басып шығару.

Ғылыми жаңалығы: мектептерге арналған жаңа буын оқулықтарын зерттеу нәтижесі бойынша басып шығару, сондай-ақ оқу, оқу-әдістемелік құралдарды, атластарды, карталарды басып шығару.

Күтілетін нәтижелер мен практикалық маңыздылығы: кафедра оқытушыларының оқу, оқу-әдістемелік құралдарын, оқулықтарын жариялау.

Есепті жылы Г. ғ. д. А. В. Егорина «Шығыс Қазақстанның физикалық географиясы» атты екі оқу құралын шығарды, Өскемен: Берел «ШҚУ, им. С. Аманжолова», «Туризм на транс граничной территории Алтая» Барнаул қаласында жарияланған,: Алтай МУ баспасы, 2022 (6-қосымша).

Кафедра оқытушылары А. С. Қайсарова. Сабырбаева Б. Т. «Web-картографиялау» практикалық сабақтарына оқу-әдістемелік құрал шығарды.

Қайсарова А. С., Женсикбаева Н.Ж., Сабырбаева Б.Т., Қабдрахманова Н.К. «Экономическая, социальная и политическая география мира» , «Географияның оқыту әдістемесі» жарыққа шығарды.

2022-2023 оқу жылында Тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау, География, Экология білім беру бағдарламаларының студенттері Құрманбек Меруерт, Сәбит Шынғыс, Дүйсебай Шынғысхан, Қамбаров Ертас, Ғафиятқызы Айкүміс «ЖОО-да экобокстарды орналастыруқажеттігі» тақырыбында Start-Up жобасын жеңіп алды. Ғылыми жетекшісі: PhD докторы, асс. профессор Жеңсикбаева Назгүл Жаныбековна. 2023 жылы ҚР жоғары оқу орындарының студенттері арасында география мұғалімдерін даярлау білім беру бағдарламалары тобы бойынша XV республикалық пәндік олимпиадада – А.Марғұлан  атындағы педагогикалық университетте (Павлодар қаласы) жеке есепте С. Аманжолов атындағы  ШҚУ студенттері -1 орын алды. 6В01506-География мамандығының 3 курс студенттері: Рахимберды Думан, Құрманбек Меруерт. Ғылыми жетекшісі: сениор-лектор, докторант Айтқожина Салтанат Қайратқызы.

Әдістемелік жұмыс экология және география кафедрасының білім беру қызметінің маңызды құрамдас бөліктерінің бірі болып табылады, оқу процесін оқу-әдістемелік құжаттамамен қамтамасыз етуге, білім алушылармен жоғары теориялық және ғылыми деңгейде аудиториялық сабақтар өткізуге, кафедра ПОҚ педагогикалық шеберлігін арттыруға бағытталған іс-шаралар кешені болып табылады.

Экология және география кафедрасының әдістемелік жұмысының негізгі мақсаты оқу процесінің тиімділігі мен сапасын арттыруға жағдай жасау болып табылады.

Кафедрада кафедраның әдістемелік секциясының бекітілген жұмыс жоспары бар. Кафедра оқытушылары әдістемелік семинарларға қатысады, ашық сабақтар өткізеді, оқу және оқу-әдістемелік құралдар, монографиялар шығарады, ЖОО ішіндегі, республикалық және халықаралық деңгейлерде біліктілігін арттырады.

Экология және география кафедрасының білім беру бағдарламалары